Άννα-Ευφροσύνη Μιχοπούλου
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1963. Πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Μ.Α. στις Γυναικείες Σπουδές από το Πανεπιστήμιο του Γυορκ (Η.Β.). Συνιδρύτρια του Βιβλιοπωλείου των Γυναικών (1983-1990) και του Αρχείου Γυναικών «Δελφύς» (1990-σήμερα). Επιστημονική συνεργάτρια αρχείων (Πολιτιστική εταιρεία «Πανόραμα», Λύκειο των Ελληνίδων), ερευνήτρια ιστορίας των γυναικών και τοπικής ιστορίας (Δήμος Ραφήνας), υπεύθυνη διοργάνωσης μαθημάτων ελληνικής σε γυναίκες πρόσφυγες και μετανάστριες (Λύκειο των Ελληνίδων). Δίδαξε Ιστορία των Γυναικών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και θέματα Φύλου και Απασχόλησης στο Τ.Ε.Ι. Πατρών. Διδάσκει εθελοντικά και επαγγελματικά ελληνικά σε μετανάστριες. Έχει επιμεληθεί σημαντικό αριθμό εκδόσεων, κυρίως ιστορικού και αρχαιολογικού περιεχομένου. Σημαντικότερες ανακοινώσεις – δημοσιεύσεις Ι. Θέματα ιστορίας γυναικών Μια βιβλιογραφία για τη γυναίκα και το γυναικείο ζήτημα: 2000 περίπου τίτλοι ελληνόγλωσσων βιβλίων (συγκέντρωση - καταγραφή Άννα Μαρκουλιδάκη, ταξινόμηση - επιμέλεια Άννα. Μιχοπούλου), φωτοτυπική έκδοση, Το Βιβλιοπωλείο των Γυναικών, Αθήνα 1988 (αρ. καταλ. Εθνικής Βιβλιοθήκης 1427/7-6-1991). «Γυναίκες στα μαύρα. Ι. Μάνη» και «Γυναίκες στα μαύρα. ΙΙ. Καλάβρυτα», Griechenland der Frauen. Reise und Kultur, έκδ. Frauenoffensive, Μόναχο 1989. Το πρώτο κείμενο δημοσιεύθηκε στην ελληνική έκδοση Η Ελλάδα των γυναικών, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 1992. “Skoupa” Magazine. A “Broom” that Swept Feminist Theory in Greece, 1979-1981, ανέκδοτη πτυχιακή εργασία Μ.Α. στις Γυναικείες Σπουδές, Πανεπιστήμιο του Γυορκ, Ηνωμένο Βασίλειο 1994. “The Greek Women’s Movement in Space and Time”, στο: National Technical University of Athens / Department of Urban and Regional Planning, Women in Public Space. Experiences from North and South. International Conference, Athens 13-21 April 1994, σ. 5-17. «Το ελληνικό γυναικείο κίνημα στον χώρο και στον χρόνο», αναθεωρημένη εκδοχή του προηγουμένου κειμένου για τη χρήση των σπουδαστριών/τών του Τ.Ε.Ι. Πατρών (ακαδ. έτη 2003-4 και 2004-5) και των φοιτητριών/τών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης της Παιδαγωγικής Σχολής του Α.Π.Θ. (ακαδ. έτη 2004-5 και 2005-6). «Carole Pateman. The Sexual Contract. Βιβλιοκριτική», Κοινωνία και Φύση. Τετραμηνιαίο περιοδικό Πολιτικής Οικολογίας, 4 (Μάιος-Αύγουστος 1994), σ. 185-190. «Ευρωπαϊκοί εθνικισμοί και φεμινισμός: λεπτές ισορροπίες», στο: Ευρωπαϊκό Φόρουμ Αριστερών Φεμινιστριών / Ελληνικό Τμήμα, Εθνικισμός, ρατσισμός, κοινωνικό φύλο. Διήμερη συνάντηση γυναικών. [Αθήνα] 11 και 12 Νοεμβρίου 1994, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1995, σ. 103-109. «Τα πρώτα βήματα της φεμινιστικής θεωρίας στην Ελλάδα και το περιοδικό Σκούπα για το γυναικείο ζήτημα (1979-81)», Δίνη. Φεμινιστικό περιοδικό, 8 (1995-1996), Αφιέρωμα: Είκοσι χρόνια μετά, Αθήνα, σ. 30-72. Εργασία, διαφυλικές σχέσεις και γυναικείο κίνημα, σημειώσεις για τη χρήση των σπουδαστριών/σπουδαστών του Τ.Ε.Ι. Πατρών, εαρινό εξάμηνο 2004. «Φεμινιστική θεωρία και φεμινιστικό κίνημα στη μεταδικτατορική Ελλάδα (1974-1998). Γόνιμες και άγονες συναντήσεις», ανακοίνωση στην Ευρωπαϊκή συνάντηση «Γυναικείες Σπουδές / Σπουδές Φύλου και γυναικεία κινήματα: Διερευνώντας τις σχέσεις», διοργάνωση Πάντειο Πανεπιστήμιο / Εργαστήριο Σπουδών Φύλου και Ισότητας – Ευρωπαϊκό Θεματικό Δίκτυο Γυναικείων Σπουδών ATHENA (Δρ. 3b), 4 Μαΐου 2006. “The Women’s Studies Group at the Aristotle University of Thessaloniki (1983-2003): Aspiring to intervene in the academia and the social environment”, ανακοίνωση στο International Conference on Interdisciplinary Social Sciences, University of the Aegean, Rhodes, Greece. 18-21 July, 2006. «Φεμινιστικά ρεύματα, θεωρητικές προσεγγίσεις του γυναικείου ζητήματος και γυναικείες σπουδές στην Ελλάδα, 19ος-20ός αι.», εισήγηση στο Συμπόσιο «Η διάχυση του φύλου στον επιστημονικό και το δημόσιο χώρο», 5ο Φεστιβάλ Τέχνης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα WO[+]MAN=?, 15 Δεκεμβρίου 2006, Αμφιθέατρο Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ., διοργάνωση: Ανοιχτοί Ορίζοντες – Διατμηματικό Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών σε Θέματα Φύλου και Ισότητας – Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών Σχολής Καλών Τεχνών – Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. «Το Ιστορικό Αρχείο του Λυκείου των Ελληνίδων και τα μαθήματα ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού για γυναίκες ομογενείς και αλλοδαπές στην Ελλάδα του σήμερα», στο: Ρήγα, Αναστασία-Βαλεντίνη (επιστημονική επμέλεια) και συνεργάτες, Οικονομικές μετανάστριες στην Ελλάδα. Διαπολιτισμικότητα και εκπαίδευση, Gutenberg, Αθήνα 2007, σ. 239-248. «Φύλο, γλώσσα και γνώση. Αναζητώντας τις γυναίκες στην καθημερινή ζωή και στην επιστήμη», στο: Πενταράκη, Μαρία – Μιχοπούλου, Άννα – Χαρδιαλιά, Νικολέττα – Αλεξόπουλος, Παναγιώτης, Τριτοβάθμια εκπαίδευση και φύλο. Εγχειρίδιο για την ένταξη της οπτικής του φύλου στην εκπαιδευτική διαδικασία, Τ.Ε.Ι. Πατρών / Προπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών Φύλου και Ισότητας, Πάτρα 2008. «Ασκήσεις συνειδητοποίησης βιωμάτων, αντιλήψεων και πρακτικών σεξιστικής διάκρισης» (με συνεργασία Μ. Πενταράκη, Ν. Χαρδαλιά, Π. Αλεξόπουλου), ό.π., σ. 43-52. «Η Ομάδα Γυναικείων Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το γυναικείο κίνημα και ο ακαδημαϊκός κόσμος στην Ελλάδα (1983-2003): συλλογικά και ατομικά επιτεύγματα και αδυναμίες», στο: Από την εφηβεία στην ενήλικη ζωή: Φύλο, εκπαίδευση και επιλογές. Πρακτικά συνεδρίου, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης / Τμήμα Ψυχολογίας, Θεσσαλονίκη 2008. «Εκτρώσεις. Πεδίο φεμινιστικής αναμέτρησης με μια ελληνική ιδιομορφία», στο: Βαμβακάς, Βασίλης – Παναγιωτόπουλος, Παναγής (επιστημονική επιμέλεια), Η Ελλάδα στη δεκαετία του ’80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό, Το Πέρασμα, Αθήνα 2010, σ. 156-158. «Από “γυναικείο” σωματείο με εθνικούς στόχους σε “εθνικό” σωματείο γυναικών: Η εθνική πολιτική του Λυκείου των Ελληνίδων από την Καλλιρρόη Παρρέν στην Άννα Τριανταφυλλίδου (1911-1940)», Το Λύκειο των Ελληνίδων. 100 χρόνια, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Αθήνα 2010, σ. 145-189. ΙΙ. Θέματα τοπικής ιστορίας «Ανακαλύπτοντας τα λιγνιτωρυχεία στη Διασταύρωση Ραφήνας», Ι΄ Επιστημονική Συνάντηση Νοτιοανατολικής Αττικής. Καλύβια Θορικού Αττικής 28 Νοεμβρίου – 1 Δεκεμβρίου 2002, Καλύβια Θορικού Αττικής 2004. «Οι λιγνιτωρύχοι της Ραφήνας» (αφιέρωμα), Τ’ ανάβλεμμα, 12 (Φεβρουάριος 2007), Λύκειο των Ελληνίδων Ραφήνας, σ. 3-10 και 14-15. «Ραφήνα και Τρίγλια. Χτίζοντας ένα γεφύρι από το Αιγαίο στην Προποντίδα», Θ΄ Επιστημονική Συνάντηση Νοτιοανατολικής Αττικής. Λαύριο 13-16 Απριλίου 2000, Καλύβια Θορικού Αττικής 2008, σ. 253-276. «Γνωριμία με τους Σαρακατσάνους της Ραφήνας και δύο επεισόδια ληστείας», ΙΒ΄ Επιστημονική Συνάντηση Νοτιοανατολικής Αττικής Παλλήνη 30 Νοεμβρίου – 3 Δεκεμβρίου 2006, Καλύβια Θορικού Αττικής 2008, σ. 285-307. Εκδοτική ή/και φιλολογική επιμέλεια βιβλίων. Για την Εκδοτική Αθηνών Ανδρόνικος,Μανόλης, Ολυμπία (επιμ.έκδοσης Μ. Κούρση), Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1999. Georgiadis, Konstantinos, Olympic Revival. The Revival of the Olympic Games in Modern Times, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 2003 [επιμέλεια σημειώσεων]. Κόλλιας, Ηλίας, Οι ιππότες της Ρόδου, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1991 (ελλ., αγγλ., γαλλ., γερμ., ολλανδ., ιταλ.). Κροντηρά, Λήδα, Πρώτη γνωριμία με την Αθήνα του Περικλή, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1993 (ελλ., αγγλ., γερμ.). Κωφού, Άννα, Κρήτη, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1992 (ιταλ., ολλανδ.). Σακελλαράκη, Γιάννης και Έφη, Αρχάνες, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1991 (ελλ., αγγλ., γαλλ. γερμ.). Τουράτσογλου, Γιάννης, Μακεδονία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1999 [έρευνα για επικαιροποίηση του περιεχομένου, 2007] Vandenabeele, Frieda, Μάλια, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1992 (ελλ., αγγλ., γαλλ., γερμ.). Για τις εκδόσεις Καπόν Διαλέξεις 1986-1989, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Ν.Π. Γουλανδρή, Αθήνα 1990. Mind and Body, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο – Υπουργείο Πολιτισμού, Αθήνα 1989. Σακελλαράκης, Γιάννης, Mycenean Pictorial Style, Εκδόσεις Καπόν, Αθήνα 1992. Χαριτάκης, Βασίλης, Ρέθυμνο, Δήμος Ρεθύμνης, Αθήνα 1994 (ελλ.- αγγλ.). Για τις εκδόσεις Σύνολο Βαλτινός, Θανάσης, κείμενα για το λεύκωμα Νίκος Δεσύλλας, Πελοπόννησος. Εικόνες μύθου και ιστορίας, Εκδόσεις Σύνολο, Αθήνα 1995 (ελλ.-αγγλ.). Μηλιώνης, Χριστόφορος, κείμενα-ανθολόγιο για το λεύκωμα Νίκος Δεσύλλας, Ήπειρος. Αισθητική περιπλάνηση στο χώρο, Εκδόσεις Σύνολο, Αθήνα 1994 (ελλ.-αγγλ.). Τριαντάφυλλος, Δ. – Ζήκος, Ν. – Μουσόπουλος, Θ. – Λιάπης, Α. – Δούκας, Δ. – Ποϊραζίδης, Κ. - Κατάκη, Δ., κείμενα-ανθολόγιο για το λεύκωμα Δεσύλλας, Νίκος, Θράκη. Χρώματα και αποχρώσεις, Εκδόσεις Σύνολο, Αθήνα 1996 (ελλ. – αγγλ.) [σύνθεση και επιμέλεια των κειμένων]. Τσάγκαρης, Μιχάλης – Ξανθάκης, Άλκης, Χίος. Εκατό χρόνια φωτογραφίας 1850-1950, Εκδόσεις Σύνολο, Αθήνα 1996. Για το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού Φείδη – Μάσκελ, Τίνα (παρουσίαση), Έχω κάτι να σου πω... στα ελληνικά. Κείμενα Άγγλων που μαθαίνουν ελληνικά, Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού, Αθήνα 1997. Για το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος Λεονταρίτης, Γεώργιος, Η Ελλάδα στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο 1917-1918 (μετάφραση από το αγγλικό Βασίλης Οικονομίδης), Αθήνα 2000. Για συγγραφείς και φορείς Καφετζάκη, Τόνια, Προσφυγιά και λογοτεχνία. Εικόνες του Μικρασιάτη πρόσφυγα στη μεσοπολεμική πεζογραφία, Πορεία, Αθήνα 2003. Κορομηλά, Μαριάννα – Κοντάρας, Θοδωρής κ.ά., Ερυθραία. Ένας ευλογημένος μικρόκοσμος στην καρδιά της Ιωνίας, Πολιτιστική Εταιρεία «Πανόραμα», Αθήνα 1997 [σύνταξη βιβλιογραφίας, έλεγχος δοκιμίων]. Κροντηρά, Λήδα, Πρώτη γνωριμία με τους Δελφούς του Απόλλωνα, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1996 (ελλ., αγγλ., γαλλ., γερμ.). ______________, Ελάτε να παίξουμε μέσα στο χρόνο, Εκδόσεις Φυτράκη, Αθήνα 2002. Μινασιάν, Κουήν, Παραμύθια από την Αρμενία, Εκδόσεις Απόπειρα, Αθήνα 1998. Μπόζη, Σούλα, Πολίτικη κουζίνα. Παράδοση αιώνων, Εκδόσεις Αστερισμός, Αθήνα 1994. Μπομπόλου, Λιλίκα, Φεμινισμός εσωτερικού χώρου. Ιστορίες γυναικών – Χρονικό μιας πορείας στο φεμινιστικό κίνημα (1979-2005), Εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2008. Μπομπόλου-Κρίκου, Λιλίκα, «Φρέσκα, νόστιμα, φτηνά… και τ’ αστεία μας τζάμπτα!». Λίγα απ’ τα πολλά σε μια λαϊκή αγορά, Αλφειός, Αθήνα 2011. Μπόμπου-Πρωτοπαπά, Ελένη, Γράμματα στον Ερρίκο, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2005. Πενταράκη, Μαρία – Μιχοπούλου, Άννα – Χαρδαλιά, Νικολέττα – Αλεξόπουλος, Παναγιώτης, Τριτοβάθμια εκπαίδευση και φύλο. Εγχειρίδιο για την ένταξη της οπτικής του φύλου στην εκπαιδευτική διαδικασία, Τ.Ε.Ι. Πατρών / Προπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών Φύλου και Ισότητας, Πάτρα 2008. [βλ. και Σημαντικότερες δημοσιεύσεις] Οργάνωση εκθέσεων και συναντήσεων/ συνεδρίων «Η ζωή της γιαγιάς μας στον Μεσοπόλεμο». Έκθεση εντύπων και αντικειμένων με σχόλια στο Βιβλιοπωλείο των Γυναικών, Μάρτιος 1986. «Γυναίκες πρόσφυγες και μετανάστριες. Ελληνίδες στα ξένα – Ξένες στην Ελλάδα». Δύο συναντήσεις υπό την αιγίδα του Τμήματος Ιστορικού Αρχείου του Λυκείου των Ελληνίδων. Α΄ συνάντηση «Ελληνίδες στα ξένα», κεντρικό κτίριο ΛτΕ, 26 Μαρτίου 2002. Β΄ συνάντηση «Ξένες στην Ελλάδα», αίθουσα εκδηλώσεων Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, 26 Απριλίου 2002. «Άγιος Χρυσόστομος Σμύρνης. 140 έτη από τη γέννηση – 85 έτη από τον μαρτυρικό θάνατό του. Δήμος Ραφήνας», σύνολο από τρεις εκθέσεις σε συνεργασία με τρεις φορείς: Ι. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, αρχιερατικά άμφια του αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης που φυλάσσονται στο ΕΙΜ, στον Ι.Ν. Παναγίας Παντοβασίλισσας Ραφήνας (9-19.11.2007). ΙΙ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, τμήμα της έκθεσης του ΙΒΕ «Η αττική γη υποδέχεται τους πρόσφυγες του ’22» (2006), στο δημαρχείο Ραφήνας (9-23.11.2007). ΙΙΙ. Ένωση Σμυρναίων, φωτογραφικά τεκμήρια σχετικά με την αρχιεροσύνη του αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης στη Σμύρνη από τη συλλογή της Ε.Σ., στο δημαρχείο Ραφήνας (9-23.11.2007). «“Σαν πρόσφυγας από καιρό…”. Ελληνικός λόγος για την προσφυγιά», Θεατρικό αναλόγιο σε πέντε μέρη: Φωτιά – Σφαγή – Φυγή – Προσφυγιά – Νοσταλγία/Νόστος, «Τα Παιδιά του Βουνού Ραφήνας», Θέατρο Γυμνασίου – Λυκείου Ραφήνας, Κυριακή 13 Ιανουαρίου 2008 (επιλογή-σύνθεση κειμένων (συνεργασία με Τασούλα Δημοπούλου), ένθεση κινηματογραφικών τεκμηρίων, απαγγελία). «Αλησμόνητες πατρίδες σε νέα χώματα. Από την Τρίγλια στη Ραφήνα» [μαρτυρίες Τριγλιανών προσφύγων Μικρασιατικής Καταστροφής επενδεδυμένες με τραγούδια από τη «Μικρά Ασία» (Απόστολου Καλδάρα – Πυθαγόρα), το «Ρεμπέτικο» (Στ. Ξαρχάκου) και του Γιάννη Παπαϊωάννου], σύνθεση υλικού – κείμενα – εικόνες Άννα Μιχοπούλου, εκτέλεση από 6 αφηγητές και τη Λαϊκή Ορχήστρα Ραφήνας, Πέμπτη 28 Αυγούστου 2008, Πλατεία Πλαστήρα (κεντρική πλατεία Ραφήνας). «Σκοποί και τραγούδια από τις αξέχαστες πατρίδες», Ορχήστρα Παραδοσιακής Μουσικής Δήμου Ασπροπύργου, τραγούδι: Μαρία Σουλτάτου, Αγάθωνας Ιακωβίδης, Χρυσόστομος Μητροπάνος, Βασίλης Μπαραμπούτης, Ειρήνη Δερέμπεη, κείμενα Άννα Μιχοπούλου, Παρασκευή 29 Αυγούστου 2008, Πλατεία Πλαστήρα (κεντρική πλατεία Ραφήνας). Ραδιοτηλεόραση «Γυναικείες μορφές στην αρχαία τραγωδία», ντοκυμαντέρ σε δύο μέρη, έρευνα-κείμενα Άννα Μπαλλή, σκηνοθεσία Χρήστος Ακρίδας, παραγωγή ΕΤ1 1990 (συμμετοχή ως επιστημονική σύμβουλος). Συμμετοχή σε διάφορες εκπομπές ραδιοφώνου και τηλεόρασης κυρίως για θέματα που αφορούν στις σχέσεις των δύο φύλων και τις γυναίκες. |
|
Anna – Efrosyni Mihopoulou Born in Athens in 1963. Graduate of the School of Philosophy (University of Athens), M.A. in Women’s Studies (University of York, U.K.). Publishing editor, archivist and researcher of local history and women’s history. Teacher of Greek as a foreign language. Adjunct lecturer of Women’s History at the Aristotle University of Thessaloniki (2005-08) and on Gender and Labour at the Technical Educational Institution at Patras (2003-04). Founder of the Women’s Bookshop (1983-1990), followed by “Delfys” Women’s Archive. Recent papers and publications “Feminist theory and the feminist movement in post-dictatorial Greece (1974-1998). Productive and unproductive encounters” [«Φεμινιστική θεωρία και φεμινιστικό κίνημα στη μεταδικτατορική Ελλάδα (1974-1998). Γόνιμες και άγονες συναντήσεις»], at the European meeting “Women’s / Gender Studies and women’s movements”, May 4, 2006, Panteion University / Workshop for Gender Studies and Equality – European Women’s Studies Network ATHENA. “The Women’s Studies Group at the Aristotle University of Thessaloniki (1983-2003): Aspiring to intervene in the academia and the social environment”, at the Social Sciences Conference 2006. The International Conference on Interdisciplinary Social Sciences. University of the Aegean, Rhodes, Greece. 18-21 July, 2006. “Feminist trends, theoretical approaches on the women’s issue and women’s studies in Greece, 19th – 20th c.”, at the Symposium “The integration of gender in the scientific and public spheres”, 5th Art Festival on Human Rights WO[+]MAN=?, 15 December 2006, Aristotle University of Thessaloniki, Amphitheatre of the Polytechnic School. “The Historical Archive of the Lyceum of Greek Women and the courses of Greek language and culture for women refugees and immigrants” [«Το Ιστορικό Αρχείο του Λυκείου των Ελληνίδων και τα μαθήματα ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού για γυναίκες ομογενείς και αλλοδαπές στην Ελλάδα του σήμερα»], in: Riga, Anastasia-Valentini et al., Women immigrants in Greece. Interculturalism and education [Οικονομικές μετανάστριες στην Ελλάδα. Διαπολιτισμικότητα και εκπαίδευση]. Conference papers, Gutenberg, Αthens 2007, pp. 239-248. “Gender, language and knowledge. In search of women in everyday life and in science” [«Φύλο, γλώσσα και γνώση. Αναζητώντας τις γυναίκες στην καθημερινή ζωή και στην επιστήμη»], in Pentaraki, Maria – Μihopoulou, Anna – Hardalia, Nikoletta – Alexopoulos, Panagiotis, Higher Education and Gender. A manual for the integration of gender issues in educational processes [Τριτοβάθμιαεκπαίδευσηκαιφύλο. Εγχειρίδιογιατηνένταξητηςοπτικήςτουφύλουστηνεκπαιδευτικήδιαδικασία], Technical Educational Institution at Patras / Undergraduate Programs for Gender Studies and Equality, Patras 2008. “Consciousness-raising tests on experiences, views and practices of sexual discrimination” [«Ασκήσεις συνειδητοποίησης βιωμάτων, αντιλήψεων και πρακτικών σεξιστικής διάκρισης»] (with the collaboration of M. Pendaraki, N. Hardalia, P. Alexopoulos), in: Pendaraki, Maria – Mihopoulou, Anna et al., Third Grade Education and Gender [… see above], pp. 43-52. “Rafina and Triglia. Building a bridge between the Sea of the Aegean and the Sea of Marmara” [«Ραφήνα και Τρίγλια. Χτίζοντας ένα γεφύρι από το Αιγαίο στην Προποντίδα». ], 9thSouth-EasternAtticaScientificMeeting [Θ΄ Επιστημονική Συνάντηση Νοτιοανατολικής Αττικής. Λαύριο 13-16 Απριλίου 2000], Kalyvia Thorikou, Attica 2008, pp. 253-276. “Getting to know the Sarakatsani of Rafina and two bandit stories” [«Γνωριμία με τους Σαρακατσάνους της Ραφήνας και δύο επεισόδια ληστείας», 12thSouth-EasternAtticaScientificMeeting [ΙΒ΄ Επιστημονική Συνάντηση Νοτιοανατολικής Αττικής Παλλήνη 30 Νοεμβρίου – 3 Δεκεμβρίου 2006], Kalyvia Thorikou, Attica 2008, pp. 285-307. “The Women’s Studies Group at the Aristotle University of Thessaloniki, the women’s movement and the academic world in Greece (1983-2003): Collective and personal achievements and shortcomings” [«Η Ομάδα Γυναικείων Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το γυναικείο κίνημα και ο ακαδημαϊκός κόσμος στην Ελλάδα (1983-2003): συλλογικά και ατομικά επιτεύγματα και αδυναμίες», in: From adolescence to adulthood: Gender, education and choices. Conferencepapers [Από την εφηβεία στην ενήλικη ζωή: Φύλο, εκπαίδευση και επιλογές. Πρακτικάσυνεδρίου] (Th. Kasrtani – V. Lentza – K. Petridou – L. Frosi eds.), , Aristotle University of Thessaloniki / Dept. of Psychology, Thessaloniki 2008, pp. 288-302. - A shorter version was published under the title “With the power of their gender. The Women’s Studies Group of the Aristotle University of Thessaloniki 1983-2003” [«Με τη δύναμη του φύλου τους. Η Ομάδα Γυναικείων Σπουδών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης 1983-2003»], Panepistimioupoli [Πανεπιστημιούπολη] 29 (2010), Αristotle University of Thessaloniki, pp. 73-74. “From a ‘women’s’ society with national goals to a ‘national’ society of women. The national policies of the Lyceum of Greek Women from Kallirrhoe Parren to Anna Triantafyllidou (1911-1940) [«Από “γυναικείο” σωματείο με εθνικούς στόχους σε “εθνικό” σωματείο γυναικών: Η εθνική πολιτική του Λυκείου των Ελληνίδων από την Καλλιρρόη Παρρέν στην Άννα Τριανταφυλλίδου (1911-1940)»], in the volume The LyceumofGreekWomen. 100 years, Piraeus Bank Group Cultural Foundation, Athens 2010, pp. 145-189. |
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη Μαρία Κωνσταντινίδη
«ΔΕΛΦΥΣ», «ΣΚΟΥΠΑ» ΚΑΙ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Άννα Μιχοπούλου (απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, Μ. Α. στις Γυναικείες Σπουδές του Πανεπιστημίου Γιορκ) είναι ερευνήτρια, συγγραφέας και ιδρυτικό μέλος του Γυναικείου Αρχείου «Δελφύς».
ΤΙ ΣΕ ΩΘΗΣΕ ΣΤΟ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΣΚΟΥΠΑ»; ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΕ ΤΟΝ ΤΙΤΛΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΟΥ.
Τη δεκαετία του 1980, όταν φοιτούσα στη Φιλοσοφική Αθηνών και συμμετείχα στην Ομάδα Γυναικών Φιλοσοφικής, ήμουν αυτό που λέμε "ακτιβίστρια" -η ίδρυση του Βιβλιοπωλείου των Γυναικών, μαζί με μια ακόμα από τις γυναίκες της ομάδας αυτής, θα μπορούσε να θεωρηθεί κατεξοχήν εκδήλωση αυτού του ακτιβισμού. Σε πολλές από τις τότε νέες γυναίκες που συμμετείχαμε στο Αυτόνομο Γυναικείο Κίνημα αρκούσε να μοιραζόμαστε και να επεξεργαζόμαστε, στο πλαίσιο των γυναικείων ομάδων, τις κοινές μας εμπειρίες ως θύματα ή μάρτυρες πρακτικών σεξισμού, αξιοποιώντας βεβαίως θεωρητικά εργαλεία από τις τρέχουσες τότε φιλοσοφικές και πολιτικές θεωρίες και στοιχεία φεμινιστικής ανάλυσης που αντλούσαμε από την πληθώρα των εντύπων και των βιβλίων -κυρίως μεταφρασμένων- που κυκλοφορούσαν.
Στο τέλος της δεκαετίας, όταν έκλεισε και ένας κύκλος του γυναικείου κινήματος (μαζί και το Βιβλιοπωλείο των Γυναικών), ωρίμασαν μέσα μου θεωρητικά ερωτήματα, κυρίως για την εμπλοκή του φύλου στην αντίληψη, τη δόμηση της σκέψης, τη φιλοσοφία και τη θεολογία. Γνώριζα ήδη, από επισκέψεις σε βιβλιοπωλεία γυναικών στο εξωτερικό, τις προόδους της φεμινιστικής θεωρίας στους τομείς αυτούς και αποφάσισα να κάνω μεταπτυχιακό στις Γυναικείες Σπουδές και, αντίστροφα, στη διπλωματική εργασία που εκπόνησα γι' αυτό, να διερευνήσω ποια βήματα είχε κάνει στο μεταξύ η φεμινιστική θεωρία στην Ελλάδα.
Το περιοδικό Σκούπα το γνώριζα βεβαίως -είχε πρωτοεκδοθεί δύο χρόνια πριν τη δική μου εμπλοκή στον γυναικείο χώρο, ενώ το πέμπτο και τελευταίο τεύχος του, αυτό του 1981, κυκλοφορούσε για καιρό ακόμα -μάλιστα, το πουλούσαμε στο Βιβλιοπωλείο των Γυναικών, που άνοιξε στα τέλη του 1983. Εκείνα τα χρόνια θαύμαζα -δικαίως- τη σοβαρότητα αλλά και την αισθητική του και μου δημιουργούσε ένα αίσθημα περηφάνειας, ως προϊόν του φεμινισμού, χωρίς να πολυκαταλαβαίνω -ή να με αφορούν- τα θεωρητικά ζητήματα που έθετε. Μια δεκαετία αργότερα είχε έρθει η ώρα να το μελετήσω, και να εξετάσω και την εμβέλεια και τον αντίκτυπό του στον εγχώριο γυναικείο και ακαδημαϊκό χώρο.Το γεγονός ότι αποτέλεσε το πρώτο βήμα φεμινιστικής θεωρίας στην Ελλάδα και ο ανατρεπτικός χαρακτήρας της ίδιας της ονομασίας του ενέπνευσαν τον τίτλο της διπλωματικής εργασίας που εκπόνησα.
ΠΟΙΑ Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ «ΔΕΛΦΥΣ» ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΑΛΛΑ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ;
Υπάρχουν δύο τύποι αρχείων που έχουν δημιουργηθεί σε συνάφεια προς το γυναικείο κίνημα: Αφενός, αρχεία γυναικείων οργανώσεων που συγκροτούνται από τα σωζόμενα τεκμήρια της διαδρομής των οργανώσεων αυτών -το πιο επεξεργασμένο τέτοιο αρχείο που γνωρίζω, και με το οποίο συνεργάζομαι από το 2000, είναι το Ιστορικό Αρχείο του Λυκείου των Ελληνίδων (το ΛτΕ ιδρύθηκε το 1911 και το Ι.Α. του δραστηριοποιήθηκε κατά τη δεκαετία του 1990). Αφετέρου, τα αρχεία τύπου και οι βιβλιοθήκες που συγκεντρώνουν υλικό αναφερόμενο στις γυναίκες και τις διαφυλικές σχέσεις, ιδρυμένα από γυναικείες οργανώσεις, άλλους φορείς ή ιδιώτες. Το Αρχείο Γυναικών "Δελφύς" ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Βιβλιοπωλείου των Γυναικών που ιδρύθηκε από τις Άννα Μιχοπούλου και Μυρτώ Μπολώτα το 1983 και από το 1985 αποτελεί αντικείμενο διαρκούς ενασχόλησης του διδύμου Άννας Μαρκουλιδάκη και Άννας Μιχοπούλου, στις οποίες και περιήλθε, βάσει καταστατικής πρόβλεψης, με το κλείσιμο του ΒτΓ το 1990. Κατά καιρούς το έχουν ενισχύσει υλικά και πρακτικά εθελόντριες και εθελοντές, ενώ πρόσφατα την επεξεργασία μέρους του υλικού του ενέταξε στο πρόγραμμά του το Εργαστήρι για το Φύλο του Παντείου Πανεπιστημίου. Τα περιορισμένα οικονομικά του δεν επιτρέπουν την αγορά υλικού ή τη συνεργασία με πρακτορεία συγκέντρωσης αποκομμάτων τύπου, με αποτέλεσμα ο πλούτος του να εξαρτάται από τη δυνατότητα εξασφάλισης υλικού από τις δύο δημιουργούς του, καθώς από τις κατά καιρούς προσφορές υλικού. Έτσι, παρουσιάζει ελλείψεις ως προς την πληρότητα επιμέρους κατηγοριών, η οποία ωστόσο αντισταθμίζεται, κατά την εκτίμησή μας, από το εύρος τους -αν άλλα αρχεία και βιβλιοθήκες καλύπτουν κυρίως θέματα θεσμικών ρυθμίσεων και κεντρικών μορφών δημόσιου διαλόγου και συμβολικών αναπαραστάσεων περί τις διαφυλικές σχέσεις, το Αρχείο Γυναικών "Δελφύς" αναζητά το υλικό του και σε εξωθεσμικούς χώρους (όπως οι κινηματικοί -γυναικείοι, ΛΟΑΤ, φοιτητικοί και νεανικοί) και παράπλευρες μορφές έκφρασης (φυλλάδια, αφίσες, πλακάτ) και συμβολικών αναπαραστάσεων (έντυπα, αφίσες και αντικείμενα αναπαραγωγής σεξιστικών στερεοτύπων). Ιδιαιτερότητα συνιστά και ο διπλός προσανατολισμός του, προς την ανάπτυξη τόσο της φεμινιστικής θεωρίας όσο και του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΦΥΛΟΥ (GENDER STUDIES) ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ;
Στα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας υπάρχουν μεμονωμένες όσο και συνεργαζόμενες προσωπικότητες που προωθούν πτυχές των σπουδών φύλου -κάτι που έγινε ιδιαίτερα εμφανές με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών φύλου και ισότητας, με την ενίσχυση της Ε.Ε., κατά την πενταετία 2003-2008. Η διάχυση ωστόσο της φεμινιστικής θεωρίας είναι περιορισμένη, ενώ δεν έχει γίνει εφικτή και η θεσμοθέτηση γυναικείων σπουδών και σπουδών φύλου -ενδεικτική είναι και η -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- αδυναμία συνέχισης των προαναφερέντων προγραμμάτων, μετά τη λήξη των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων.
ΜΕ ΠΟΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΘΕΜΑ ΘΑ ΗΘΕΛΕΣ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ;
Υπό την παρούσα συγκυρία, θα με ενδιέφερε να ασχοληθώ με τη διερεύνηση των απόψεων γύρω από δύο δίπτυχα: α. φύλο και έθνος, β. γυναίκες και θρησκεία. Βρίσκω πολλές σχετικές θέσεις, που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του περί πολυπολιτισμικότητας λόγου από τη δεκαετία του 1990 και ύστερα, επιφανειακές, απλουστευτικές και πολιτικά αδιέξοδες, έως και επικίνδυνες, κάτι που σε αρκετές περιπτώσεις οφείλεται σε άγνοια και παρανοήσεις γύρω από τις επίμαχες έννοιες και τα ιστορικά και πολιτικά συμφραζόμενά τους. Η ελληνική ιστορική εμπειρία πιστεύω πως θα μπορούσε να συνεισφέρει εναλλακτικές αναγνώσεις.
Σ’ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ.
«ΔΕΛΦΥΣ», «ΣΚΟΥΠΑ» ΚΑΙ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Άννα Μιχοπούλου (απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, Μ. Α. στις Γυναικείες Σπουδές του Πανεπιστημίου Γιορκ) είναι ερευνήτρια, συγγραφέας και ιδρυτικό μέλος του Γυναικείου Αρχείου «Δελφύς».
ΤΙ ΣΕ ΩΘΗΣΕ ΣΤΟ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΣ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΣΚΟΥΠΑ»; ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΕ ΤΟΝ ΤΙΤΛΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΣΟΥ.
Τη δεκαετία του 1980, όταν φοιτούσα στη Φιλοσοφική Αθηνών και συμμετείχα στην Ομάδα Γυναικών Φιλοσοφικής, ήμουν αυτό που λέμε "ακτιβίστρια" -η ίδρυση του Βιβλιοπωλείου των Γυναικών, μαζί με μια ακόμα από τις γυναίκες της ομάδας αυτής, θα μπορούσε να θεωρηθεί κατεξοχήν εκδήλωση αυτού του ακτιβισμού. Σε πολλές από τις τότε νέες γυναίκες που συμμετείχαμε στο Αυτόνομο Γυναικείο Κίνημα αρκούσε να μοιραζόμαστε και να επεξεργαζόμαστε, στο πλαίσιο των γυναικείων ομάδων, τις κοινές μας εμπειρίες ως θύματα ή μάρτυρες πρακτικών σεξισμού, αξιοποιώντας βεβαίως θεωρητικά εργαλεία από τις τρέχουσες τότε φιλοσοφικές και πολιτικές θεωρίες και στοιχεία φεμινιστικής ανάλυσης που αντλούσαμε από την πληθώρα των εντύπων και των βιβλίων -κυρίως μεταφρασμένων- που κυκλοφορούσαν.
Στο τέλος της δεκαετίας, όταν έκλεισε και ένας κύκλος του γυναικείου κινήματος (μαζί και το Βιβλιοπωλείο των Γυναικών), ωρίμασαν μέσα μου θεωρητικά ερωτήματα, κυρίως για την εμπλοκή του φύλου στην αντίληψη, τη δόμηση της σκέψης, τη φιλοσοφία και τη θεολογία. Γνώριζα ήδη, από επισκέψεις σε βιβλιοπωλεία γυναικών στο εξωτερικό, τις προόδους της φεμινιστικής θεωρίας στους τομείς αυτούς και αποφάσισα να κάνω μεταπτυχιακό στις Γυναικείες Σπουδές και, αντίστροφα, στη διπλωματική εργασία που εκπόνησα γι' αυτό, να διερευνήσω ποια βήματα είχε κάνει στο μεταξύ η φεμινιστική θεωρία στην Ελλάδα.
Το περιοδικό Σκούπα το γνώριζα βεβαίως -είχε πρωτοεκδοθεί δύο χρόνια πριν τη δική μου εμπλοκή στον γυναικείο χώρο, ενώ το πέμπτο και τελευταίο τεύχος του, αυτό του 1981, κυκλοφορούσε για καιρό ακόμα -μάλιστα, το πουλούσαμε στο Βιβλιοπωλείο των Γυναικών, που άνοιξε στα τέλη του 1983. Εκείνα τα χρόνια θαύμαζα -δικαίως- τη σοβαρότητα αλλά και την αισθητική του και μου δημιουργούσε ένα αίσθημα περηφάνειας, ως προϊόν του φεμινισμού, χωρίς να πολυκαταλαβαίνω -ή να με αφορούν- τα θεωρητικά ζητήματα που έθετε. Μια δεκαετία αργότερα είχε έρθει η ώρα να το μελετήσω, και να εξετάσω και την εμβέλεια και τον αντίκτυπό του στον εγχώριο γυναικείο και ακαδημαϊκό χώρο.Το γεγονός ότι αποτέλεσε το πρώτο βήμα φεμινιστικής θεωρίας στην Ελλάδα και ο ανατρεπτικός χαρακτήρας της ίδιας της ονομασίας του ενέπνευσαν τον τίτλο της διπλωματικής εργασίας που εκπόνησα.
ΠΟΙΑ Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ «ΔΕΛΦΥΣ» ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΑΛΛΑ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΑΡΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ;
Υπάρχουν δύο τύποι αρχείων που έχουν δημιουργηθεί σε συνάφεια προς το γυναικείο κίνημα: Αφενός, αρχεία γυναικείων οργανώσεων που συγκροτούνται από τα σωζόμενα τεκμήρια της διαδρομής των οργανώσεων αυτών -το πιο επεξεργασμένο τέτοιο αρχείο που γνωρίζω, και με το οποίο συνεργάζομαι από το 2000, είναι το Ιστορικό Αρχείο του Λυκείου των Ελληνίδων (το ΛτΕ ιδρύθηκε το 1911 και το Ι.Α. του δραστηριοποιήθηκε κατά τη δεκαετία του 1990). Αφετέρου, τα αρχεία τύπου και οι βιβλιοθήκες που συγκεντρώνουν υλικό αναφερόμενο στις γυναίκες και τις διαφυλικές σχέσεις, ιδρυμένα από γυναικείες οργανώσεις, άλλους φορείς ή ιδιώτες. Το Αρχείο Γυναικών "Δελφύς" ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Βιβλιοπωλείου των Γυναικών που ιδρύθηκε από τις Άννα Μιχοπούλου και Μυρτώ Μπολώτα το 1983 και από το 1985 αποτελεί αντικείμενο διαρκούς ενασχόλησης του διδύμου Άννας Μαρκουλιδάκη και Άννας Μιχοπούλου, στις οποίες και περιήλθε, βάσει καταστατικής πρόβλεψης, με το κλείσιμο του ΒτΓ το 1990. Κατά καιρούς το έχουν ενισχύσει υλικά και πρακτικά εθελόντριες και εθελοντές, ενώ πρόσφατα την επεξεργασία μέρους του υλικού του ενέταξε στο πρόγραμμά του το Εργαστήρι για το Φύλο του Παντείου Πανεπιστημίου. Τα περιορισμένα οικονομικά του δεν επιτρέπουν την αγορά υλικού ή τη συνεργασία με πρακτορεία συγκέντρωσης αποκομμάτων τύπου, με αποτέλεσμα ο πλούτος του να εξαρτάται από τη δυνατότητα εξασφάλισης υλικού από τις δύο δημιουργούς του, καθώς από τις κατά καιρούς προσφορές υλικού. Έτσι, παρουσιάζει ελλείψεις ως προς την πληρότητα επιμέρους κατηγοριών, η οποία ωστόσο αντισταθμίζεται, κατά την εκτίμησή μας, από το εύρος τους -αν άλλα αρχεία και βιβλιοθήκες καλύπτουν κυρίως θέματα θεσμικών ρυθμίσεων και κεντρικών μορφών δημόσιου διαλόγου και συμβολικών αναπαραστάσεων περί τις διαφυλικές σχέσεις, το Αρχείο Γυναικών "Δελφύς" αναζητά το υλικό του και σε εξωθεσμικούς χώρους (όπως οι κινηματικοί -γυναικείοι, ΛΟΑΤ, φοιτητικοί και νεανικοί) και παράπλευρες μορφές έκφρασης (φυλλάδια, αφίσες, πλακάτ) και συμβολικών αναπαραστάσεων (έντυπα, αφίσες και αντικείμενα αναπαραγωγής σεξιστικών στερεοτύπων). Ιδιαιτερότητα συνιστά και ο διπλός προσανατολισμός του, προς την ανάπτυξη τόσο της φεμινιστικής θεωρίας όσο και του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα.
ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΦΥΛΟΥ (GENDER STUDIES) ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ;
Στα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας υπάρχουν μεμονωμένες όσο και συνεργαζόμενες προσωπικότητες που προωθούν πτυχές των σπουδών φύλου -κάτι που έγινε ιδιαίτερα εμφανές με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών φύλου και ισότητας, με την ενίσχυση της Ε.Ε., κατά την πενταετία 2003-2008. Η διάχυση ωστόσο της φεμινιστικής θεωρίας είναι περιορισμένη, ενώ δεν έχει γίνει εφικτή και η θεσμοθέτηση γυναικείων σπουδών και σπουδών φύλου -ενδεικτική είναι και η -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- αδυναμία συνέχισης των προαναφερέντων προγραμμάτων, μετά τη λήξη των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων.
ΜΕ ΠΟΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΘΕΜΑ ΘΑ ΗΘΕΛΕΣ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ;
Υπό την παρούσα συγκυρία, θα με ενδιέφερε να ασχοληθώ με τη διερεύνηση των απόψεων γύρω από δύο δίπτυχα: α. φύλο και έθνος, β. γυναίκες και θρησκεία. Βρίσκω πολλές σχετικές θέσεις, που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο του περί πολυπολιτισμικότητας λόγου από τη δεκαετία του 1990 και ύστερα, επιφανειακές, απλουστευτικές και πολιτικά αδιέξοδες, έως και επικίνδυνες, κάτι που σε αρκετές περιπτώσεις οφείλεται σε άγνοια και παρανοήσεις γύρω από τις επίμαχες έννοιες και τα ιστορικά και πολιτικά συμφραζόμενά τους. Η ελληνική ιστορική εμπειρία πιστεύω πως θα μπορούσε να συνεισφέρει εναλλακτικές αναγνώσεις.
Σ’ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ.
